Hoe duur kunnen veiligheidsfouten in de zorg uitpakken? Patientveilig.nl neemt een duik in de zorgnota’s. Deze keer: hoe een niet-onderkende zwangerschapstoxicose na de bevalling tot arbeidsongeschiktheid leidt. Meerkosten: € 118.344. Plus € 963.964 bruto aan inkomstenderving!
Fotograaf: Frank Lehman
De casus
Mevrouw Gilissen, 37 jaar, tandarts van beroep, bevalt à terme van haar eerste kind, een gezonde zoon van 3200 gram. De zwangerschap is ongestoord verlopen. Alleen de bloeddruk was wat hoog bij 28 weken: 190/95 mmHg en ze had wat enkeloedeem. Laboratoriumonderzoek liet geen bijzonderheden zien. De bloeddruk bleef gedurende de rest van de zwangerschap rond de 150/95 mmHg.
Op de dag van ontslag uit het ziekenhuis wordt tweemaal een bloeddruk gemeten van respectievelijk 190/80 en 220/110 mmHg; mevrouw klaagt ook over hoofdpijn. Ze krijgt als instructie mee om de huisarts haar bloeddruk te laten controleren.
Het incident
Eenmaal thuis wordt mevrouw ook misselijk en gaat ze wazig zien. De volgende ochtend belt haar ongeruste man de huisartsenpost. De dienstdoende huisarts die ‘s middags komt, meet een bloeddruk van 210/100 mmHg. Hij schrijft het nifedipine retard voor, 10 mg 2 dd, om de bloeddruk te verlagen. Toevallig komt een uur later de verloskundige langs. Omdat mevrouw steeds slechter gaat zien, belt ze de dienstdoende gynaecoloog van het ziekenhuis waar mevrouw Gilissen is bevallen. Hij raadt aan even af te wachten wat de nifedine gaat doen en de volgende dag naar de huisarts te gaan.
Die nacht belt meneer Gilissen opnieuw de HAP: zijn vrouw gaat steeds slechter zien en heeft enorme hoofdpijn. De dienstdoende huisarts komt, meet een bloeddruk van 150/80 mmHg en stelt mevrouw en meneer gerust: de geneesmiddelen hebben blijkbaar effect; wat rust zal mevrouw goed doen.
De volgende avond belt de heer Gilissen opnieuw de HAP; zijn vrouw kan nu niets meer zien. De dienstdoende huisarts belt de dienstdoende neuroloog voor advies. Besloten wordt mevrouw op te nemen. In de ambulance krijgt mevrouw een gegeneraliseerde epileptische aanval met tongbeet. Na aankomst in het ziekenhuis is mevrouw niet meer aanspreekbaar. De neuroloog behandeld haar eclamptische epilepsieaanvallen succesvol met magnesiumsulfaat per infuus.
‘Zowel de huisartsen als de gynaecoloog hadden veel actiever moeten optreden’
Twee dagen na opname echter kan mevrouw Gilissen de linkerzijde van haar lichaam niet bewegen. Bij onderzoek blijkt de linkerarm geheel verlamd, het been kan ze nog wel enigszins optillen en haar mond staat scheef. Ze blijkt ook niet goed de stand van arm en been te voelen. De CT-scan toont een bloeding centraal in de rechter hersenhelft, in de zogeheten stamgangliën.
In de dagen erna knapt mevrouw Gilissen wel wat op en na een week gaat ze naar het revalidatiecentrum waar ze oefentherapie krijgt. Na zes weken kan ze naar huis. Lopen gaat alleen nog met een kruk of stok. Haar linkerhand kan ze wel weer een beetje gebruiken, maar ze kan de vingers niet goed apart bewegen. Haar vroegere beroep van tandarts heeft zij nooit meer kunnen uitoefenen.
De kassabon
Mw. Gilissen had een arbeidsongeschiktheidsverzekering die 80% van haar toenmalige bruto jaarinkomen uitkeert tot haar 67e jaar. We komen dan tot de volgende kassabon:
[ref]Verantwoording
De naam van mevrouw Gilissen is niet haar echte naam. Aan de reconstructie van deze casus werkten mee: de financieel analisten van de Divisie Zorg en Gezondheid van Achmea, Bas Jongeling, senior communicatiemanager van MOVIR, Paul Briët, gepensioneerd neuroloog en Erik Tasseron, gepensioneerd gynaecoloog, beiden voorheen verbonden aan het Diakonessenhuis te Leiden.[/ref]
De deskundige
Erik Tasseron, gepensioneerd gynaecoloog: ‘Het leerzame van deze casus is dat men vaak denkt dat de problemen de wereld uit zijn als de partus voorbij is. Wat allereerst mis ging, is dat mevrouw met een bloeddruk van 220/110 mmHg en haar hoofdpijnklachten nooit uit het ziekenhuis ontslagen had mogen worden. Er was een heel duidelijke verdenking op
Pre-eclampsie is een zwangerschapsgerelateerde aandoening, onder andere gekenmerkt door hypertensie, hoofdpijn, visusstoornissen en eiwit in de urine.
. Vaak zie je dan ook misselijkheid en bovenbuiksklachten, maar daar is misschien helemaal niet naar gevraagd. De wat vrijblijvende instructie om de huisarts de bloeddruk te laten opmeten, vind ik niet adequaat. Pas de volgende dag werd een antihypertensivum voorgeschreven, te laat dus. Bovendien voorkom je daar een epileptisch insult niet mee. Er had uitgebreid bloed- en lichamelijk onderzoek moeten plaatsvinden.
Heel goed vind ik de reactie van de verloskundige, alleen gaf de gynaecoloog helaas het verkeerde advies met zijn afwachtend beleid. De dienstdoende huisarts liet zich door de gezakte bloeddruk geruststellen en keek te weinig naar de klachten van mevrouw. Alleen de hypertensie bestrijden houdt dan de verdere ontwikkeling van pre-eclampsie naar eclampsie, waarbij epileptische insulten optreden, niet meer tegen. Op geleide van het gehele beeld was een intraveneuze behandeling met magnesiumsulfaat op zijn plaats geweest. Omdat mevrouw uiteindelijk een hersenbloeding kreeg, had zij waarschijnlijk ook een HELPP-syndroom ontwikkeld met een tekort aan trombocyten en een verhoogde bloedingsneiging.
Eigenlijk heeft alleen de verloskundige adequaat gereageerd. Zowel de huisartsen als de gynaecoloog hadden veel actiever moeten optreden en zeker de gynaecoloog had beter moeten weten.’
