Hoe duur kunnen veiligheidsfouten in de zorg uitpakken? Patientveilig.nl duikt in de zorgnota’s. Deze aflevering: hoe een relatief eenvoudige kijkoperatie een lange en gevaarlijke staart kreeg. Meerkosten: € 36.068.
Fotograaf: Frank Lehman
De casus
Op een woensdag in 2013 wordt de 41-jarige mevrouw Anema, diëtiste van beroep, opgenomen voor een laparoscopische galblaasoperatie. Ze heeft al langere tijd last van galstenen. Omdat zij al vele jaren in de zorg werkt, denkt ze dat dit een relatief eenvoudige operatie is waarvoor ze na de operatie hooguit een nachtje in het ziekenhuis moet blijven. Ze wordt in deze verwachting bevestigd door de chirurg, dr. Zuidgeest, die haar geruststelt. Mevrouw is blij dat ze zo snel kan worden opgenomen omdat er een plekje vrij is gekomen op het OK-programma van dr. Zuidgeest vlak voor zijn vakantie.
Het incident
De operatie blijkt lastiger en duurt langer dan dr. Zuidgeest heeft ingeschat. De galblaas zit fors verkleefd aan de lever. Bij het losprepareren gaat de galblaas open en valt de inhoud in de buikholte. Hij probeert zo goed als mogelijk de galstenen te verwijderen. Omdat de lever ook fors bloedt, brandt hij de betrokken levervaten dicht.
De dag na de operatie komt dokter Zuidgeest langs bij mevrouw Anema. Omdat het niet goed met haar gaat, plaatst hij haar over naar een andere locatie met meer voorzieningen maar draagt niet over naar een collega-chirurg. Daar gaat de conditie van mevrouw Anema er nog verder op achteruit. Er komt wel een assistent aan haar bed, maar geen chirurg; dr. Zuidgeest is inmiddels op vakantie.
Johan Lange (chirurg): “Het contact tussen de patiënte en de behandelende chirurg is na de operatie onvoldoende geweest”
Op zondag roept mevrouw Anema de assistent van de gang omdat ze zich erg slecht voelt. Met spoed wordt ze die dag geopereerd door chirurg Henrichs; ze blijkt een perforatie van de twaalfvingerige darm te hebben met een ernstige buikvliesontsteking, sepsis en een dubbelzijdige longontsteking tot gevolg. Na de operatie is de situatie zo ernstig dat mevrouw Anema naar de intensive care wordt gebracht. Na een week gaat ze weer terug naar de verpleegafdeling waar ze maar langzaam herstelt. Ze heeft geen chirurg na haar operatie meer gezien, wel een assistent.
Als mevrouw Anema na twee weken weer enigszins is hersteld mag ze, met een open buikwond, naar huis. Daar krijgt zij thuiszorg en oefentherapie van een fysiotherapeut. Na een maand revalideren kan mevrouw Anema weer lopen zonder rollator en is haar buikwond weer dicht. Na een tweede maand kan zij weer langzaam haar werkzaamheden hervatten, de eerste maand voor vijftig procent, daarna weer fulltime.
De kassabon
[ref]Verantwoording
De namen van mevrouw Anema en de chirurgen Zuidgeest en Henrichs zijn niet hun echte namen. Aan de reconstructie werkten mee: de financieel analisten en medisch adviseurs van de Divisie Zorg en Gezondheid van Achmea en prof. dr. J.F. Lange, hoogleraar chirurgie aan Erasmus MC te Rotterdam.[/ref]
De deskundige
Johan Lange, gastro-intestinaal chirurg bij Erasmus MC in Rotterdam: ‘Twee dingen vallen mij hier als ervaren chirurg op. De patiënte had de indruk dat het om een relatief eenvoudige ingreep ging, omdat zij de volgende dag in principe al met ontslag kon gaan. Het begrip ‘eenvoudig’ is een misverstand in de geneeskunde: er bestaan gewoonweg geen eenvoudige aandoeningen of operaties. Altijd schuilt het risico van de gecompliceerde variant. Helaas is het risico daarop van tevoren alleen grofweg in te schatten. Zeker bij galblaassteenlijden behoort de patiënt door de chirurg op eventuele complexiteit te worden voorbereid. In het ideale geval zouden de patiënt en familie tijdens het preoperatieve bezoek aan de polikliniek ook een meer proactieve rol moeten spelen door vragen te stellen over de verschillende mogelijke complicaties, het risico hierop en de expertise van de chirurg en zijn team.
Daarnaast is het contact tussen de patiënte en de behandelende chirurg na de operatie onvoldoende geweest, ook al is niet in normen en regelgeving precies vastgelegd hoe vaak een chirurg zijn patiënt na een operatie moet bezoeken. Bij dit ernstig gecompliceerde beloop was, zeker in de eerste fase, dagelijks contact vanzelfsprekend geweest. Ook hier zouden familie en patiënt een meer proactieve rol moeten spelen.’
