Wat gebeurt er met je als je de regie over je leven in handen moet leggen van een groepje zorgverleners? Lieke du Bois, ervaren zorgprofessional, nam de proef op de som in een huisje op een vakantiepark. ‘De stoom kwam uit mijn oren.’
Een paar jaar geleden trok ik samen met mijn zorgcollega’s de stoute schoenen aan. We huurden een huisje op een vakantiepark, lichtten de eigenaren in over ons plan en zijn een weekend (48 uur!) verzorgingshuis gaan ‘spelen’. Vroege en late diensten wisselden elkaar af, zoals gebruikelijk in de zorg. De afspraak was: hier gelden de regels en de alledaagse handelingen van onze instelling.
Regie
Ik werd, samen met drie andere collega’s, van het ene op het andere moment ‘cliënt’ en belandde in een systeem waar ik zelf geen regie meer over had. De verzorgenden – we noemden ze al gauw ‘zusters’ en ‘broeders’- wisten veel beter dan ik wat goed voor mij was. In het begin was de sfeer nog wat giechelig. Ik dacht: mij hebben ze niet. Ik weet heus wel dat ik heel cliëntvriendelijk in mijn werk sta. Maar daarna kwam al snel de totale verbazing over mijn eigen gedrag en dat van de anderen. Binnen een paar uur was ik zwaar geïrriteerd, al maakte de zusters en broeders dat niet uit. “Komt wel goed Lieke, we gaan zo lekker eten. Ga jij maar vast de tafel dekken.” Gedwee deed ik wat er van me gevraagd werd. Om daarna te beseffen: wat doe ik nu? Zo ben ik helemaal niet! Ik hoorde één van mijn mededeelnemers vragen of ze een glaasje water mocht pakken en ik dacht: idioot, dat pák je toch gewoon?
Ik had me behoorlijk verheugd op dit weekend. Het zou immers vooral leuk worden. Maar het was bizar om te zien wat er, binnen een paar uur, met me gebeurde. Ik paste me aan, zoals iedereen dat doet. Binnen een paar uur voelde ik me totaal gehospitaliseerd. En we hadden nog 45 uur te gaan!
Doucheprogramma
Ondertussen ‘zakten’ we steeds meer en beter in onze positie. Het was al snel geen rollenspel meer, nee, hier zat ik als mezelf. ’s Avonds kregen we als cliënten de mededeling dat er een probleem was met de bezetting in de ochtend. Te weinig vroege diensten, helaas. Het doucheprogramma moest worden omgegooid. Of we even een afspraak konden maken over wie in de avond en wie in de ochtend zou gaan douchen. De stoom kwam uit mijn oren, maar ik durfde het niet te zeggen tegen de zuster. Ik douche altijd ‘s morgens en dus wil ik dat ook dit weekend. ’s Avonds in bed bedacht ik een plan hoe ik in de ochtend stiekem toch kon gaan douchen zonder dat de zuster dat zou merken. Ik voelde me een puber.
‘Binnen een paar uur voelde ik me totaal gehospitaliseerd. Nog 45 uur te gaan!’
Tegen de verwachting in was er ’s ochtends toch een zuster – een nieuw gezicht – die tijd had om me te laten douchen. Ik kreeg zelfs de neiging om dankjewel te zeggen. Ze bleef er wel bij om mij aanwijzingen te geven. Och, ik had goed geslapen, dus ik kon het aan. Tenslotte was dit alles mijn eigen idee geweest. Op aanwijzing van de zuster waste ik me keurig volgens het protocol, in de juiste volgorde. Ik werd er zelfs een beetje blij van. Toen hoorde ik: “Goed zo Lieke!” De stoom kwam uit mijn oren. Het enige wat ik wilde schreeuwen was: “En nu die badkamer uit!” Maar ik deed het niet. Bang voor een weerwoord. Ik zat tenslotte in de afhankelijke positie, naakt en onzeker. De zuster merkte er niks van. Die was alweer druk aan het overleggen met een collega over de volgende die ‘mocht’ gaan douchen.
Niks doen
De laatste dag hadden we familiebezoek ingepland. Wat was ik blij om mijn man en dochter te zien. Na een uur gingen zij weer naar huis. Ik was echt verdrietig, maar liet het niet blijken omdat er voor één cliënt helemaal geen bezoek was geweest. Dat vond ik sneu. De uren regen zich daarna aaneen. Midgetgolf, kaarten, niks doen en televisie kijken. Continu in een groep verblijven is dodelijk vermoeiend, merkte ik.
En toen was het klaar, de 48 uur waren volbracht. Het verzorgingshuis werd weer een vakantiehuisje. De zusters en broeders werden weer gewoon mijn collega’s. Het werd tijd om alles op een rij te zetten. Wat overheerste was de totale verbazing over mijn eigen gedrag. Ik voelde me opstandig en had voortdurend de neiging om stiekem de regels te overtreden. Wat een ervaring! Ik ben het tot op de dag van vandaag niet vergeten.
‘Ik voelde me opstandig en had voortdurend de neiging om stiekem de regels te overtreden’
Controle
Maar wat heeft het mij nou uiteindelijk opgeleverd? Veel, heel veel. Ik ontdekte dat ik iemand ben die graag alles onder controle wil hebben. Maar als je afhankelijk wordt van zorg heb je als mens helemaal niets onder controle. Die neiging heb ik na dat weekend dan ook per direct losgelaten, wat het leven overigens een stuk relaxter maakt.
[ref]De Keerzijde biedt iedere zorgprofessional de mogelijkheid deze persoonlijke ervaring een dag te komen beleven. Voor ziekenhuispersoneel zijn aangepaste trainingen in het skills lab. Meer informatie? www.dekeerzijde.com [/ref]
Wat het mij verder gebracht heeft is het begrip voor mijn cliënten, maar zeker ook voor mijn eigen ouders. Zij werden in die tijd steeds afhankelijker van thuiszorg en mijn moeder, een tijd later, van zorg in een verpleeghuis. Door dit experimentele weekend kreeg ik het diepe besef dat niet ik, als mantelzorger, maar zij de regie over hun eigen zorg mogen hebben. Hoe klein die in de laatste fase van hun leven ook was, hij was voor hun ontzettend belangrijk.
En voor mezelf? Als ik ooit afhankelijk word van zorg zal ik ervoor zorgen dat ik, hoe dan ook, de regie bij mezelf hou en niet wegval in hospitalisatie omdat dat misschien makkelijker is voor mijn omgeving. De enige conclusie die we met het team konden trekken was: deze bijzondere ervaring gunnen wij iedereen die werkt in de zorg als medewerker, manager of mantelzorger.
