Voor veel professionals is een medisch incident een vorm van persoonlijk falen, merkt Kim de Lange. Dat maakt het zo lastig om er open mee om te gaan.
Tijdens mijn trainingen laat ik medisch specialisten in opleiding zien wat voor enorm effect een medisch incident heeft op de patiënt en hoe je daar als arts het beste mee om kunt gaan. Mijn trainingen zijn gebaseerd op ervaringsgericht leren.
Twee deelnemers van de training komen in de pauze bij me. Ze geven aan dat ze hun gesprekstechnieken goed beheersen en vragen zich af of deze training voor hen wel zoveel zin heeft. Communicatie na een medisch incident is toch hetzelfde als een slecht-nieuws-gesprek?
Na de pauze oefenen de deelnemers in groepjes met een rollenspel. Eén deelnemer speelt de patiënt, de ander speelt de behandelend arts en een derde deelnemer observeert. De arts vertelt aan zijn patiënt wat er gebeurd is en zegt daarbij: “Dit is in technische zin geen fout.” De patiënt wordt boos en reageert met: “Hoezo is dit geen fout? Wilt u zeggen dat de operatie toch goed is gegaan?” Er volgt een heftige discussie. De patiënt wordt steeds bozer en de reflex van de arts is om steeds meer in de verdediging te gaan. Hij sluit zich op in zijn medisch-technische argumentatie waarom er geen sprake is van een ‘fout’.
Excuses aanbieden staat voor hen gelijk aan: bekennen dat je een slechte professional bent
Na dit rollenspel vraag ik de deelnemers hoe ze de discussie hebben beleefd. Degene die de behandeld arts speelde, vond het lastig. “Hoe kun je nou spreken van een fout als je vindt dat er geen fout gemaakt is?” Degene die patiënt speelde vertelt dat ze alleen maar bozer werd omdat ze geen erkenning kreeg voor haar situatie. De observator zegt: “Ik heb geen excuses gehoord, zo kunnen ze niet verder.” Ze zijn alle drie zichtbaar geëmotioneerd geraakt door de oefening.
“Wat maakt het zo lastig om te erkennen dat er iets fout is gegaan?” vraag ik de deelnemers. Samengevat komen de antwoorden erop neer dat je als professional je werk naar eer en geweten doet en dat een fout wordt ervaren als persoonlijk falen. Het erkennen en excuses aanbieden voor iets wat gebeurd is, staat voor hen gelijk aan het erkennen dat je een slechte professional bent.
De twee deelnemers die de training overbodig vonden, komen na afloop van de training nog even naar me toe. Een gesprek voeren na een medisch incident is wel even iets anders is dan een slecht-nieuws-gesprek, stellen ze vast.
Hun openheid en reflectie belooft veel voor de toekomst.
